Crypto: Lớp tài sản của thời đại mất niềm tin
Sự phân kỳ giữa hai thế hệ lớn nhất trên thị trường tài chính đang trở nên rõ rệt hơn bao giờ hết.
Thế hệ Millennials (sinh từ năm 1981 đến 1996) trưởng thành trong nỗi ám ảnh nợ sinh viên, với niềm tin rằng ổn định tài chính chỉ có được từ kỷ luật và thời gian: Tiết kiệm đều đặn, trả nợ, đầu tư dài hạn. Với họ, đầu tư là cuộc đua đường dài: Chậm, nhưng bền.
Gen Z (1997–2012) lại lớn lên trong một thế giới khác. Họ chứng kiến khủng hoảng tài chính 2008, đại dịch 2020, lạm phát kéo dài và giá nhà tăng gấp nhiều lần thu nhập trung bình. Với họ, “làm việc chăm chỉ để được ổn định” không còn là công thức đúng nữa. Đầu tư không còn là lựa chọn, mà là một cơ chế sinh tồn.
Vì thế, crypto không chỉ là một kênh sinh lời. Nó là biểu tượng của sự thoát ly khỏi hệ thống mà họ cho rằng không còn công bằng. Với Gen Z, Bitcoin hay Ethereum không chỉ là tài sản kỹ thuật số, mà là lời khẳng định: “Nếu cuộc chơi bị sắp đặt, tôi sẽ tạo ra một cuộc chơi mới.”
Theo khảo sát của YouGov vào tháng 2/2025 về xu hướng đầu tư của giới trẻ Mỹ, gần 48% Gen Z đang sở hữu crypto, cao gấp bốn lần so với số người có tài khoản hưu trí. Dù 84% thừa nhận đây là kênh rủi ro, hơn một nửa vẫn chọn đặt cược. Không phải vì họ tin crypto an toàn, mà vì họ tin rằng thị trường truyền thống không còn phần thưởng cho người đi chậm.
Đọc thêm: “Con bạc triệu đô” tái xuất: James Wynn và cuộc chơi sinh tử trên Hyperliquid
Chủ nghĩa Hư vô Tài chính trở thành tâm thế của một thế hệ
Đằng sau làn sóng đầu tư của Gen Z là một trạng thái tinh thần được giới phân tích gọi là “chủ nghĩa hư vô tài chính” (Financial Nihilism) — niềm tin rằng hệ thống hiện tại không còn dành cho họ, và “chơi theo luật cũ” chỉ dẫn đến thất bại.
Họ lớn lên trong chuỗi khủng hoảng nối tiếp: Đại suy thoái 2008, đại dịch COVID-19, khủng hoảng chi phí sinh hoạt, và mức lương trì trệ. Trong khi đó, chi phí học đại học hay giá nhà lại tăng gấp nhiều lần. Giấc mơ “làm việc chăm chỉ rồi mua nhà” trở thành điều xa xỉ.
Như Andrew Edgecliffe-Johnson, biên tập viên kỳ cựu của Financial Times, từng nói: “Thật khó để trách ai muốn làm giàu nhanh, khi họ đã mất niềm tin vào khả năng làm giàu chậm.”
Theo FINRA, 46% Gen Z sẵn sàng chấp nhận mức rủi ro tài chính cao hơn trung bình. Không phải sự liều lĩnh vô thức, mà là sự lựa chọn có tính toán trong tuyệt vọng. Khi cơ hội trở nên ít hơn, họ chọn tốc độ thay vì chờ đợi.
Giá trị của crypto: Ảo hay thật?
Giá trị công nghệ
Nhiều người cho rằng crypto chỉ là “tiền ảo”, nhưng thực tế, phía sau mỗi đồng coin như Bitcoin, Ethereum hay Solana là hạ tầng blockchain - công nghệ lưu trữ và xác thực giao dịch mà không cần trung gian.
Từ đó hình thành nên DeFi, tài chính phi tập trung, nơi con người có thể vay, cho vay, tiết kiệm, chuyển tiền xuyên biên giới chỉ bằng một chiếc ví điện tử.
Giá trị niềm tin
Nếu tiền pháp định dựa vào niềm tin vào chính phủ, thì crypto dựa vào niềm tin vào mã nguồn và cộng đồng.
Mỗi block được xác nhận công khai, không thể chỉnh sửa, khiến blockchain trở thành một dạng “sổ cái trung thực tuyệt đối”. Với thế hệ lớn lên trong kỷ nguyên khủng hoảng niềm tin, đây là điều hấp dẫn bậc nhất.
Giá trị sử dụng
Crypto đang dần bước ra khỏi thế giới ảo. Học phí tại Wharton, các giao dịch P2P cá nhân hay thanh toán thương mại điện tử đều đã chấp nhận crypto. Stablecoin, loại tiền mã hóa neo theo USD, giúp duy trì giá trị ổn định hơn trong thanh toán.
Điều đáng chú ý là sự lựa chọn của người trẻ đang buộc hệ thống cũ phải thích nghi. Những tập đoàn tài chính khổng lồ như BlackRock, JPMorgan hay Fidelity từng hoài nghi về crypto, nay đều mở sản phẩm đầu tư cho khách hàng.
Ngay cả Larry Fink, CEO của BlackRock, người từng gọi Bitcoin là “công cụ rửa tiền”, cũng phải thừa nhận: “Crypto đang dần giữ vai trò như vàng – một tài sản thay thế để đa dạng hóa danh mục.”
Đọc thêm: BlackRock: Bitcoin và crypto đang đóng vai trò như vàng trong danh mục đầu tư mới
Cảm giác “sở hữu” – Thứ khiến crypto khác biệt
Với cổ phiếu, bạn là một phần nhỏ trong công ty khổng lồ mà bạn không bao giờ thấy mặt. Với crypto, chỉ cần 10 USD cũng đủ để “sở hữu” một mảnh thế giới kỹ thuật số nơi bạn vừa là người dùng, vừa là người đồng sáng tạo.
Gen Z không chỉ đầu tư để kiếm lời. Họ đầu tư để thuộc về và để là một phần của điều họ tin tưởng. Họ giữ Bitcoin vì tin vào “công bằng thuật toán”, sưu tầm NFT vì gắn liền với bản sắc trực tuyến, stake token vì muốn đóng góp vào hệ sinh thái mà họ tham gia.
Crypto, với họ, không đơn thuần là thị trường tài chính, mà là một không gian để tái định nghĩa khái niệm giá trị – nơi công nghệ, bản sắc và hy vọng hòa làm một.
Tự do luôn đi cùng rủi ro
Nhưng tự do không bao giờ miễn phí.
Thị trường crypto buộc mỗi người trở thành “ngân hàng của chính mình” khi phải tự quản lý khóa ví, tự bảo mật dữ liệu, tự chịu trách nhiệm cho mọi quyết định. Một sai sót nhỏ có thể khiến toàn bộ tài sản biến mất.
Theo CoinMarketCap, hiện có hơn 6.800 loại coin được niêm yết, nhưng phần lớn có thanh khoản thấp, dễ bị thao túng. Không ít dự án “meme” chỉ tồn tại để thu hút người mới. Và như một nghịch lý, nhiều người trẻ đang phải “đốt tiền thật để học bài học ảo.”
Crypto – niềm tin, rủi ro, và bài kiểm tra của một thế hệ
Giới trẻ chọn crypto không chỉ vì lợi nhuận, mà vì đó là nơi duy nhất họ cảm thấy mình có quyền kiểm soát tương lai tài chính.
Giữa một thế giới đầy rào cản, crypto đại diện cho sự minh bạch, tự do và bình đẳng dù đôi khi chỉ là ảo tưởng.
Giống như Internet hai thập kỷ trước, crypto vừa là công cụ, vừa là phép thử. Phép thử cho khả năng tự học, tự kiểm soát và tự chịu trách nhiệm.
Câu hỏi không phải là “crypto có giá trị hay không”, mà là: Bạn có đủ bản lĩnh để hiểu và giữ được giá trị đó, trước khi nó mất đi không?
Đọc thêm Pi Coin: Tín hiệu kỹ thuật phục hồi, nhưng niềm tin cộng đồng vẫn mong manh
