Trong những ngày cuối cùng giữ cương vị CEO, Warren Buffett - nhà đầu tư huyền thoại - đang chuẩn bị khép lại hành trình hơn sáu thập kỷ dẫn dắt Berkshire Hathaway, tập đoàn đã trở thành “cỗ máy” tạo dựng khối tài sản khổng lồ cho chính ông và cho các cổ đông trung thành suốt nhiều thập niên.
Kể từ khi tiếp quản Berkshire vào năm 1965, Buffett đã biến một công ty dệt may đang bên bờ suy thoái thành một tập đoàn khổng lồ có giá trị vượt mốc 1.000 tỷ USD. Phần lớn tài sản ròng ước tính khoảng 151 tỷ USD của ông đến từ cổ phiếu hạng A của Berkshire.
Nếu Buffett không liên tục đem tặng hàng trăm nghìn cổ phiếu hạng B của Berkshire - hiện được định giá khoảng 208 tỷ USD - kể từ năm 2006, tổng tài sản của ông có thể đã lên tới khoảng 359 tỷ USD. Chính vì vậy, việc Buffett từng gọi Berkshire là “cổ phiếu ngu ngốc nhất tôi từng mua” - một sai lầm đã khiến ông ấy mất hàng trăm tỷ USD - khiến không ít người ngạc nhiên.
Từ kho lưu trữ hiếm hoi của CNBC, một đoạn phỏng vấn năm 2010 cho thấy Buffett đã thẳng thắn giải thích với nhà báo Becky Quick vì sao ông lẽ ra không bao giờ nên mua Berkshire Hathaway, cũng như bài học đắt giá rút ra từ quyết định đó.
Buffett kể lại rằng vào đầu những năm 1960, khi đang điều hành một quỹ phòng hộ nhỏ, ông để ý đến cổ phiếu Berkshire vì mức giá “rẻ” so với giá trị vốn lưu động. Tuy nhiên, đó là cổ phiếu của một công ty dệt may đã sa sút trong nhiều năm, liên tục đóng cửa nhà máy và dùng tiền thu được để mua lại cổ phiếu.
Buffett tin rằng công ty sắp tiếp tục đóng thêm nhà máy, từ đó tạo cơ hội cho ông mua cổ phiếu để bán lại cho công ty rồi thu lợi nhuận. Năm 1964, ông sở hữu lượng lớn cổ phần và nhận được lời đề nghị mua lại từ Seabury Stanton - Giám đốc điều hành thời điểm đó với giá 11,5 USD. Ông Buffett đã đồng ý bán bằng lời hứa danh dự.
Thế nhưng, khi thư chào mua chính thức được gửi đến, mức giá lại chỉ là 11,375 USD - thấp hơn so với cam kết. “Điều đó khiến tôi tức giận”, Buffett kể. Thay vì bán cổ phiếu, ông tiếp tục mua thêm, giành quyền kiểm soát công ty và sa thải Stanton.
Nhìn lại, Buffett thừa nhận đó là một quyết định cảm tính khiến ông dồn một khoản tiền rất lớn vào một ngành kinh doanh chẳng khả quan. Vì vậy, năm 1967, khi có cơ hội mua một công ty bảo hiểm tốt, ông đã mua nó thông qua Berkshire Hathaway. Tuy nhiên, ông cho rằng lẽ ra mình nên mua công ty đó bằng một pháp nhân hoàn toàn mới.
Nguyên nhân là bởi Berkshire Hathaway khi ấy đang phải gánh một “chiếc neo” - toàn bộ khối tài sản dệt may. Ban đầu, tài sản của công ty gần như chỉ gồm dệt may và đều kém hiệu quả. Sau đó, Buffett dần mở rộng sang các lĩnh vực khác, nhưng chiếc “neo” này luôn kéo giá trị công ty xuống.
Buffett đã cố gắng duy trì và xoay chuyển mảng dệt may suốt 20 năm trước khi buộc phải từ bỏ. Nếu ngay từ đầu ông không đổ tiền vào ngành dệt may mà chỉ tập trung vào công ty bảo hiểm, thì giá trị của Berkshire ngày nay có thể đã cao gấp đôi.
Cụ thể, theo Warren Buffett, ông ước tính rằng quyết định gắn bó với mảng dệt may của Berkshire Hathaway đã khiến tập đoàn “đánh mất” khoảng 200 tỷ USD giá trị tiềm năng.
Từ trải nghiệm này, Buffett rút ra một bài học cốt lõi: Khi đã nhận ra mình đang ở trong một ngành kinh doanh tồi, cách tốt nhất là rút lui càng sớm càng tốt. Theo ông, danh tiếng của một nhà quản lý giỏi không thể cứu vãn được một mô hình kinh doanh có nền tảng kinh tế yếu kém. Cách đơn giản nhất để được coi là một nhà quản trị xuất sắc là đầu tư vào một doanh nghiệp tốt - khi đó, kết quả sẽ tự nói lên tất cả.
Buffett cũng cho rằng trong kinh doanh, mức độ khó không mang lại bất kỳ “điểm thưởng” nào, trái ngược với các môn thi đấu thể thao như Olympic. Do đó, thay vì cố gắng chinh phục những lĩnh vực đầy thách thức, các doanh nghiệp nên tập trung vào những mô hình đơn giản, dễ tạo ra lợi nhuận bền vững.
Dù vậy, ông thừa nhận rằng bản thân không phải lúc nào cũng tránh được các ngành bị coi là “thoái trào”, điển hình là lĩnh vực báo in. Berkshire từng mua The Buffalo Evening News vào năm 1977 và đạt được kết quả tích cực trong một giai đoạn dài. Tuy nhiên, Buffett nhấn mạnh rằng ngành báo chí ở thời điểm sau này đã thay đổi hoàn toàn so với trước và Berkshire cuối cùng đã bán tài sản này vào năm 2020.
Triết lý điều hành của Buffett, theo ông, không tuân theo những giáo trình kinh doanh truyền thống. Thay vì liên tục bán các đơn vị hoạt động kém và mua doanh nghiệp mới, Berkshire lựa chọn giữ lại những mảng kinh doanh không quá nổi bật, miễn là chúng không gây thua lỗ lâu dài hay phát sinh vấn đề nghiêm trọng.
Chính vì vậy, Buffett cho rằng điều quan trọng nhất không phải là sửa chữa những doanh nghiệp tệ, mà là tránh mua chúng ngay từ đầu. Bài học đắt giá từ Berkshire Hathaway đã theo ông suốt nhiều thập kỷ và trở thành nền tảng cho triết lý đầu tư đã làm nên tên tuổi của một trong những nhà đầu tư vĩ đại nhất thế giới.
Tham khảo CNBC
