Trong bối cảnh lãi suất ngân hàng truyền thống đang ở mức khiêm tốn, nhiều nhà đầu tư, đặc biệt là giới trẻ, bắt đầu tìm đến các kênh sinh lời mới mẻ và hấp dẫn hơn. Một trong số đó là hình thức "gửi tiết kiệm" trên các sàn giao dịch tiền mã hóa, hứa hẹn mức lợi nhuận vượt trội. Tuy nhiên, liệu đây có phải là con đường đầu tư tối ưu hơn so với việc gửi gắm tiền vào ngân hàng - một phương thức đã quá đỗi quen thuộc và an toàn?
Câu trả lời không hề đơn giản và phụ thuộc rất nhiều vào khẩu vị rủi ro, kiến thức tài chính và mục tiêu của mỗi cá nhân.
Đọc thêm: VanEck nộp đơn xin ETF JitoSOL, mở ra kỷ nguyên mới cho sản phẩm staking tiền điện tử
Sức hấp dẫn khó cưỡng từ lãi suất "trên trời"
Điểm thu hút lớn nhất của việc gửi tiết kiệm trên sàn tiền số chính là mức lãi suất (APY - Tỷ suất lợi nhuận hàng năm) cao đến đáng kinh ngạc. Trong khi lãi suất tiết kiệm tại các ngân hàng Việt Nam hiện nay (tính đến tháng 8/2025) dao động trong khoảng 3-6%/năm, các nền tảng tiền số có thể mang lại lợi nhuận từ 5% đến 20%/năm, thậm chí cao hơn đối với các đồng tiền ổn định (stablecoin) như USDT hay USDC.
Vậy, tại sao lại có sự chênh lệch khổng lồ này?
Khác với ngân hàng, "tiết kiệm" trên sàn tiền số thực chất là việc bạn cho người khác vay (Lending) hoặc tham gia vào việc xác thực giao dịch trên một mạng lưới blockchain (Staking).
- Lending: Bạn gửi tài sản số của mình vào một quỹ chung trên sàn. Các nhà giao dịch khác (đặc biệt là giao dịch ký quỹ) sẽ vay từ quỹ này và trả một khoản lãi. Sàn giao dịch sẽ trích một phần lợi nhuận và trả phần còn lại cho bạn. Nhu cầu vay cao trong thị trường biến động mạnh đã đẩy lãi suất lên cao.
- Staking: Với các đồng tiền sử dụng cơ chế đồng thuận Proof-of-Stake, bạn "khóa" một lượng coin nhất định để góp phần bảo mật và vận hành mạng lưới. Đổi lại, bạn sẽ nhận được phần thưởng là chính đồng coin đó.
Những cơ chế này tạo ra lợi nhuận thực từ hoạt động của thị trường, giúp các sàn có thể trả lãi suất cao hơn nhiều so với mô hình huy động - cho vay truyền thống của ngân hàng.
Phía sau ánh hào quang: Những rủi ro không thể xem nhẹ
Lợi nhuận cao luôn đi kèm với rủi ro lớn. Đây là quy tắc bất biến trong đầu tư và nó đặc biệt đúng với thị trường tiền mã hóa.
Rủi ro biến động thị trường: Nếu bạn gửi tiết kiệm bằng các đồng tiền như Bitcoin (BTC) hay Ethereum (ETH), giá trị tài sản gốc của bạn có thể sụt giảm thê thảm chỉ trong một thời gian ngắn. Phần lãi suất kiếm được có thể không đủ để bù đắp cho sự trượt giá của tài sản gốc. Ngay cả với stablecoin, dù được "neo" vào giá trị của đồng USD, vẫn tồn tại rủi ro mất giá (de-peg) dù là rất nhỏ.
Rủi ro sập sàn hoặc bị tấn công (hack): Đây là rủi ro lớn nhất và đáng sợ nhất. Lịch sử đã chứng kiến nhiều vụ sập sàn giao dịch lớn như Mt. Gox, FTX, hay các nền tảng cho vay như Celsius và Voyager, khiến nhà đầu tư mất trắng toàn bộ tài sản. Các sàn giao dịch cũng là mục tiêu béo bở của tin tặc. Dù có các biện pháp bảo mật tối tân, không có gì đảm bảo an toàn tuyệt đối 100%.
Không có bảo hiểm tiền gửi: Đây là điểm khác biệt cốt tử so với ngân hàng. Khi bạn gửi tiền tại ngân hàng ở Việt Nam, khoản tiền gửi của bạn (cả gốc và lãi) được Bảo hiểm tiền gửi Việt Nam (DIV) bảo vệ lên tới 125 triệu đồng trong trường hợp ngân hàng phá sản. Ngược lại, tài sản số bạn gửi trên sàn hoàn toàn không được bất kỳ tổ chức chính phủ nào bảo hiểm. Nếu sàn sập, bạn gần như không có cơ sở pháp lý để đòi lại tiền.
Rủi ro pháp lý: Khung pháp lý cho tài sản số tại Việt Nam và nhiều quốc gia vẫn chưa rõ ràng. Một sự thay đổi đột ngột trong chính sách có thể ảnh hưởng tiêu cực đến hoạt động của các sàn giao dịch và tài sản của nhà đầu tư.
Đọc thêm: 3,3 tỷ USD ETH sắp bị rút khỏi mạng lưới, liệu có tạo ra cú sập thị trường?
Ngân hàng truyền thống: "Chiếc két sắt" an toàn dù lợi nhuận thấp
So với sự phiêu lưu của sàn tiền số, gửi tiết kiệm ngân hàng mang lại những giá trị hoàn toàn khác biệt.
- An toàn và ổn định: Đây là ưu điểm tuyệt đối. Với sự bảo vệ của bảo hiểm tiền gửi và hệ thống pháp lý chặt chẽ, rủi ro mất tiền gốc khi gửi ngân hàng gần như bằng không.
- Dễ dàng và quen thuộc: Mọi người đều hiểu cách hoạt động của một tài khoản tiết kiệm. Việc gửi và rút tiền vô cùng đơn giản, minh bạch.
- Thanh khoản cao: Bạn có thể dễ dàng rút tiền khi cần, dù có thể phải chịu lãi suất không kỳ hạn nếu rút trước hạn.
Nhược điểm duy nhất và lớn nhất của kênh này chính là lãi suất thấp, đôi khi không đủ để bù đắp cho tỷ lệ lạm phát, khiến sức mua của đồng tiền bị giảm sút theo thời gian.
Bảng so sánh nhanh
| Tiêu chí | Gửi tiết kiệm sàn tiền số | Gửi tiết kiệm ngân hàng |
| Lợi nhuận tiềm năng | Rất cao (5% - 20%+/năm) | Thấp (3% - 6%/năm) |
| Mức độ rủi ro | Cao | Thấp |
| Bảo hiểm tài sản | Không | Có (lên tới 125 triệu đồng) |
| Biến động giá trị gốc | Cao (trừ stablecoin có rủi ro thấp hơn) | Khá ít (giá trị tiền tệ ổn định) |
| Tính phức tạp | Cao, đòi hỏi kiến thức công nghệ | Rất thấp, quen thuộc |
| Khung pháp lý | Chưa rõ ràng | Rõ ràng, chặt chẽ |
Số liệu ngân hàng được thu thập từ hệ thống ngân hàng tại Việt Nam.
Kết luận về sự tối ưu
Quay trở lại câu hỏi ban đầu, gửi tiết kiệm trên sàn tiền số liệu có tối ưu hơn so với ngân hàng?
- Nếu "tối ưu" có nghĩa là tối đa hóa lợi nhuận và bạn là người chấp nhận rủi ro cao, có kiến thức sâu về thị trường, sẵn sàng cho khả năng mất một phần hoặc toàn bộ vốn, thì sàn tiền số có thể là một lựa chọn hấp dẫn.
- Nếu "tối ưu" có nghĩa là an toàn, bảo toàn vốn cho các mục tiêu quan trọng như quỹ khẩn cấp, tiết kiệm mua nhà, hưu trí, thì ngân hàng truyền thống là sự lựa chọn không thể thay thế.
Một chiến lược tài chính thông minh có thể là sự kết hợp của cả hai: sử dụng ngân hàng làm "pháo đài" vững chắc để cất giữ phần lớn tài sản an toàn, và trích một phần vốn nhỏ (số tiền bạn sẵn sàng mất) để "chinh chiến" trên các nền tảng tiền số nhằm tìm kiếm lợi nhuận đột phá.
Cuối cùng, không có "miếng pho mát" nào là miễn phí. Lợi nhuận cao luôn là phần thưởng cho những rủi ro tương xứng. Hãy là một nhà đầu tư thông thái, tự trang bị kiến thức và hiểu rõ mình đang đánh đổi điều gì trước khi đưa ra bất kỳ quyết định tài chính nào.
