Trong thị trường Crypto đầy biến động, không chỉ giá cả mà cả tâm lý nhà đầu tư cũng thường xuyên bị tác động. Một trong những hiện tượng phổ biến gây hoang mang và tác động mạnh mẽ tới các nhà đầu tư chính là FUD. Vậy FUD là gì, nó xuất hiện như thế nào và làm sao để tránh bị cuốn vào những làn sóng tin tức tiêu cực này?

FUD là gì?

FUD là viết tắt của từ Fear - Uncertainty - Doubt, nhằm ám chỉ nỗi sợ hãi, sự không chắc chắn và nghi ngờ của nhiều người khi có thông tin xấu về một dự án, cá nhân, tổ chức… được phát tán từ các nguồn không xác định nào đó. Trong thị trường crypto, FUD xảy ra khi mọi người lan truyền tin tức tiêu cực, sai lệch hoặc phóng đại về một tài sản, dự án, nền tảng… với mục đích khiến các nhà đầu tư hoảng sợ, thường được gọi là tin FUD, FUD coin, FUD crypto... Điều này dẫn đến việc tài sản hoặc token của dự án bị bán tháo và giảm giá mạnh trong thời gian ngắn.

Bên cạnh FUD, FOMO (Fear Of Missing Out - Hội chứng sợ bỏ lỡ) cũng là một hiệu ứng tâm lý thường gặp, và tuỳ vào mức độ nghiêm trọng và bên bị FOMO mà có thể gây tác động lớn đến thị trường tiền điện tử.

Tâm lý khi mắc hội chứng FUD

Thông thường, người bị mắc hội chứng FUD sẽ là những nhà giao dịch hoặc nhà đầu tư ít kinh nghiệm trên thị trường crypto. Họ thường sẽ có những biểu hiện như:

• Cảm thấy sợ hãi với thông tin xấu đang lan truyền, dẫn đến việc ra quyết định vội vàng khi chưa có sự tìm hiểu, nghiên cứu để xác định đâu là nguồn tin chính xác.

• Nôn nóng trong khi giao dịch, liên tục kiểm tra lệnh và vị thế giao dịch đã mở.

• Không có kế hoạch, chiến lược trước khi đầu tư hoặc giao dịch.

• Giao dịch theo tin tức nhưng không cập nhật thị trường đủ nhanh, hoặc không có cái nhìn tổng quan đầy đủ về một tin tức.

• Dễ bị lung lay và không kiên định với nhận định của mình vì chưa có các kỹ năng phân tích kỹ thuật và phân tích cơ bản.

Ví dụ: Nhà giao dịch A đã vào lệnh mua token B và đang chờ tăng giá để bán. Vài ngày sau, bỗng dưng có tin tức đồng B sẽ bị delist (gỡ khỏi) sàn giao dịch, kèm với chứng cứ là một tấm hình thông báo giả mạo của sàn. Điều này sẽ khiến nhà giao dịch A hoang mang.

Ngay lập tức, A kiểm tra trong nhiều cộng đồng crypto khác nhau trên telegram và thấy tin tức này được bàn luận khá nhiều. Lúc này, A sẽ dễ bị rơi vào tình trạng sợ hãi, vì nếu token B bị delist thật thì khả năng A mất tiền là rất cao.

Khi đó, tâm lý của nhà giao dịch A chỉ còn tập trung đến việc bảo toàn tài sản của mình bằng cách bán tháo token B với giá ít lỗ nhất có thể. Và khi nhiều người cùng nghĩ như thế, nhu cầu mua không có mà nhu cầu bán quá cao sẽ làm cho giá token B giảm đi nhiều so với mức trước khi bị FUD.

Ai là người tạo FUD trong crypto?

FUD là một chiến lược thường được các tổ chức, các nhân có tầm ảnh hưởng (KOL) trong thị trường crypto áp dụng để phục vụ những lợi ích riêng của họ. Các nền tảng truyền thông xã hội đã trở thành công cụ mạnh mẽ để các dự án giao tiếp và cung cấp thông tin cho cộng đồng của họ. Tuy nhiên, đây cũng là mảnh đất màu mỡ cho sự lây lan nhanh chóng của FUD.

Theo đó, những người tạo FUD sẽ sử dụng các trang mạng xã hội hoặc truyền thông báo đài để đưa thông tin sai lệch về một dự án, ví dụ như các thông tin liên quan đến quy định của chính phủ, bị mất peg, dự án lừa đảo, rug pull… Mục đích phổ biến nhất là dìm giá đồng token xuống thấp để gom hàng, tức mua vào đồng token đó nhiều nhất có thể. Sau đó, họ sẽ sử dụng “mánh khoé” của mình để kích hoạt FOMO trong cộng đồng và chốt lời.

Tuy nhiên, đôi khi việc FUD một đồng coin, dự án, đội ngũ… cũng khiến cho đối tượng bị FUD ảnh hưởng rất tệ, gây thiệt hại nặng nề, thậm chí là không thể “hồi sinh” trong thị trường crypto. Hoặc đơn giản hơn, một số cá nhân, tổ chức chỉ vì “tư thù cá nhân” mà muốn tạo FUD để gây ảnh hưởng xấu lên dự án, đồng token mà họ nhắm đến.

Tác động của FUD trong crypto

Về phía dự án, FUD có thể khiến đồng token của họ bị giảm mạnh do sự chênh lệch giữa cung và cầu. Thậm chí, một số dự án nhỏ có thể bị “sập” hoàn toàn nếu họ không có hướng giải quyết hợp lý để tự “thanh minh” cho chính mình và đánh mất niềm tin của nhà đầu tư.

Về phía cộng đồng những nhà đầu tư và nhà giao dịch, FUD có thể khiến cảm xúc, tinh thần của họ bị dao động mạnh bởi sự sợ hãi và nghi ngờ, dẫn đến việc đưa ra những quyết định hấp tấp và thiếu tính toán. Hậu quả là tài sản của họ sẽ giảm dần theo thời gian sau mỗi lần bị FUD.

Ngoài ra, FUD cũng làm cho những nhà đầu tư và nhà giao dịch không còn niềm tin vào nhận định của chính mình nói riêng và thị trường tiền điện tử nói chung, do đã bị “lừa” và thua lỗ nhiều. Điều này có thể khiến họ có cái nhìn xấu về crypto và rời bỏ thị trường. Vì vậy, có thể nói FUD là một trong những rào cản để crypto tiến tới “mass adoption” (áp dụng hàng loạt).

6 cách tránh tâm lý FUD khi đầu tư crypto

Trên thực tế, tâm lý FUD là không thể hoàn toàn tránh khỏi, bất kể một người có kinh nghiệm trong thị trường crypto nhiều đến đâu đi chăng nữa. Chúng ta chỉ có thể hạn chế khả năng mắc phải tâm lý FUD thấp nhất có thể, dựa trên những cách sau đây:

• Trang bị kiến thức và thực hiện phân tích cơ bản, phân tích kỹ thuật kỹ càng để có nhận định, đánh giá đúng về một dự án hoặc tài sản. Việc này giúp các nhà đầu tư, nhà giao dịch có thể xác định các cơ hội đầu tư vững chắc và mang lại tầm nhìn dài hạn, từ đó chống lại nỗi sợ hãi và sự không chắc chắn trong ngắn hạn do FUD gây ra.

• Luôn có kế hoạch giao dịch trước khi vào lệnh. Phải có điểm dừng lỗ (stop loss), điểm vào lệnh (entry), điểm bán ra (target), kế hoạch phân bổ vốn bao nhiêu… trước khi giao dịch.

• Đánh giá rủi ro để so sánh tỷ lệ rủi ro với lợi nhuận tiềm năng khi đưa ra quyết định.

• Kiên định với chiến lược của mình, tuy nhiên vẫn phải kết hợp với việc quan sát tâm lý thị trường để đánh giá rủi ro và có sự thay đổi linh hoạt, hợp lý.

• Tỉnh táo trước FUD và dành thời gian tự nghiên cứu (DYOR - Do Your Own Research), tìm hiểu dựa trên các nguồn tin chính thống. Điều này sẽ giúp các nhà đầu tư, nhà giao dịch có thể phân biệt thông tin sai lệch và phóng đại, từ đó tránh bị ảnh hưởng từ FUD.

• Hạn chế đưa ra quyết định đầu tư hay giao dịch dựa trên một tin tức, sự kiện nhất định.

FUD là một phần không thể tránh khỏi trong ngành crypto, nhưng nhận diện và hiểu đúng về nó sẽ giúp bạn giữ vững tâm lý và đưa ra quyết định sáng suốt hơn. Thay vì phản ứng theo cảm xúc, hãy trang bị kiến thức, theo dõi nguồn tin uy tín và giữ vững chiến lược đầu tư dài hạn để không bị lung lay trước những cơn bão tin đồn.