DAO là gì? Tiềm năng của DAO trong Crypto

Andy 3 ngày trước

DAO là gì? Tìm hiểu về các hạn chế, tiềm năng cũng như các mô hình DAO trong crypto

DAO là gì?

DAO (Decentralized Autonomous Organization) là tổ chức tự trị phi tập trung. Khác với các tổ chức truyền thống (như Facebook, Google...), bằng cách ứng dụng các bộ quy tắc được mã hóa bằng code, DAO có thể hoạt động một cách độc lập mà không cần sự can thiệp của con người.

DAO là một chủ đề rất rộng, chúng hiện hữu từ những blockchain, giao thức DeFi áp dụng mô hình quản trị on-chain, cho đến các nhóm áp dụng cơ chế đề xuất và biểu quyết on-chain trong nhiều lĩnh vực khác nhau. Tuy nhiên tất cả đều có đặc điểm chung là các thành viên trong DAO có thể dễ dàng tiếp cận, kiểm chứng các đề xuất, hành động của tổ chức và họ có thể tham gia vào các quyết định của DAO.

Mô hình DAO.jpg

Bối cảnh hoạt động của DAO

DAO có xu hướng phát triển cùng blockchain với tính phi tập trung (decentralized). Tuy nhiên, chúng ngày càng nhận được nhiều sự chú ý mà nguyên nhân đến từ nhiều yếu tố như:

Sức nặng ngày càng lớn của việc phi tập trung: Các tổ chức tài chính truyền thống và chính phủ các nước có nhiều biện pháp kiểm soát người dùng. Các ông lớn trong nhiều lĩnh vực có quá nhiều quyền lực và đang có những hành động lạm dụng sức mạnh của mình. Điều này là tác nhân thôi thúc người dùng vượt ra khỏi những hạn chế trên và lấy lại những quyền lợi thuộc về mình.
Crypto ngày càng thu hút nhiều giá trị: Từ DeFi cho đến NFT và các lĩnh vực như âm nhạc, giải trí... crypto đang thu hút một lượng giá trị có tốc độ tăng trưởng nhanh. Để tiếp cận miếng bánh này dễ dàng hơn, việc tạo ra các DAO với sự tham gia của nhiều bên sẽ giúp bổ trợ lẫn nhau, từ nguồn vốn, kinh nghiệm, quan hệ và nhiều yếu tố khác.

Lịch sử của DAO

Khái niệm về DAO bắt nguồn từ những ngày đầu của công nghệ blockchain. Vào năm 2013, một nhóm các nhà phát triển đã tạo ra DAO đầu tiên được gọi là Mastercoin, nhằm cung cấp một nền tảng để tạo và quản lý các loại tiền điện tử khác. Tuy nhiên, dự án Mastercoin không đạt được nhiều sức hút và khái niệm DAO vẫn chưa được biết đến.

Mãi đến năm 2016, các DAO mới thu hút được sự chú ý đáng kể với sự ra mắt của The DAO, một quỹ đầu tư phi tập trung đã huy động được hơn 150 triệu đô la thông qua đợt bán ICO. DAO được xây dựng trên Ethereum và cho phép các nhà đầu tư mua các token sẽ cung cấp cho họ quyền biểu quyết trong các quyết định đầu tư của tổ chức. Tuy nhiên, dự án chỉ tồn tại trong thời gian ngắn, vì nó đã bị một vụ hack lớn dẫn đến mất khoảng một phần ba số tiền của nó. Vụ việc làm dấy lên lo ngại về tính bảo mật và quản trị của các DAO, và cộng đồng Ethereum đã quyết định thực hiện một đợt hard fork để thu hồi số tiền bị đánh cắp, dẫn đến việc tạo ra Ethereum và Ethereum Classic.

Bất chấp sự thất bại của The DAO, khái niệm DAO vẫn tiếp tục phát triển, với nhiều dự án nổi lên trong những năm tiếp theo. Vào năm 2017, dự án Aragon đã ra mắt, cung cấp một nền tảng để tạo và quản lý các DAO theo cách thân thiện với người dùng. Các dự án DAO đáng chú ý khác bao gồm MakerDAO, vận hành một stablecoin phi tập trung có tên DAI và MolochDAO, tập trung vào việc tài trợ cho hàng hóa công cộng trong hệ sinh thái Ethereum.

Ngày nay, các DAO đang ngày càng thu hút được sự chú ý và áp dụng, khi ngày càng có nhiều người nhận ra tiềm năng của việc ra quyết định và quản trị phi tập trung. Với sự xuất hiện của các công nghệ blockchain mới và sự quan tâm ngày càng tăng đối với tài chính phi tập trung (DeFi), các DAO có thể sẽ đóng một vai trò quan trọng trong tương lai của tài chính, quản trị và các ngành khác.

Ưu điểm của DAO là gì?

Những ưu điểm mà DAO mang lại ngày càng được thể hiện rõ: DAO giúp những người tham gia tìm lại những “quyền lợi” mà họ không được chạm tới từ bấy lâu nay.

Các kế hoạch của một tổ chức, thứ thông thường chỉ được biết và quyết định bởi các nhân vật đứng đầu, thì giờ đây mọi thành viên đều có thể biết và biểu quyết, kết quả sẽ được thực hiện theo mong muốn của số đông.
Các thành viên trong tổ chức không đặt nặng việc quen biết và tin tưởng lẫn nhau, vì mọi hành động bây giờ đều sẽ được ghi lại on-chain, mở ra nhiều tiềm năng mới cho việc hợp tác.
Áp dụng game theory, người tham gia nắm giữ một phần của DAO, do đó họ sẽ lựa chọn những đề xuất giúp phát triển DAO, những đề xuất được đưa ra cũng phải được cân nhắc để tạo ra lợi ích cho số đông.

Hạn chế của DAO là gì?

Những hạn chế chung của DAO hiện tại:

Tính bảo mật: Vấn đề về smart contract, một khi DAO đã được triển khai thì rất khó thể thay đổi, các hoạt động phải diễn ra như đúng những gì quy định ở smart contract.
Tính pháp lý: Khung pháp lý dành cho DAO thật sự chưa rõ ràng. Nếu DAO không có tính thuyết phục về pháp lý sẽ tạo ra một rào cản lớn đối với việc áp dụng DAO, bởi người tham gia sẽ phải chịu trách nhiệm về mặt pháp lý.
Quyết định tệ hại: DAO cho phép thành viên biểu quyết một cách dân chủ. Nhiều quyết định mang tính phức tạp và học thuật nhưng nhiều người biểu quyết có thể không hiểu, hoặc không biết họ đang biểu quyết vấn đề gì. Điều này có thể dẫn tới những quyết định tệ hại bởi đa số mọi người không có kiến thức về các quyết định liên quan.
Sự trì hoãn: Ngoài ra trong những trường hợp khẩn cấp, việc phải có thời gian chờ để được bỏ phiếu thông qua có thể sẽ tạo hệ quả xấu cho DAO.
Tính bảo mật: Mọi thứ đều minh bạch on-chain cũng không hoàn toàn là một điều tốt, việc các đề xuất phải được đưa on-chain để biểu quyết rồi mới được thực hiện đồng nghĩa với việc kế hoạch phát triển được công khai hoàn toàn và đối thủ cạnh tranh có thể biết được hướng đi tương lai của dự án.
Tính tập trung: Một thực thể, tổ chức có sức mạnh voting cao hơn các thành viên khác. Tạo nên cảm giác quyền lực tập trung ngay trong việc voting của protocol.

Các mô hình DAO trong Crypto

Tuy DAO được phát triển trong nhiều lĩnh vực khác nhau, nhưng nhìn chung ta có thể chia chúng thành hai loại chính:

Token-Based DAO

Token-Based DAO như tên gọi, token chiếm một vai trò quan trọng đối với sự vận hành của DAO. Đây là loại hình phổ biến nhất vì token là mạch máu và đang hiện diện ở mọi nơi trong crypto:

Blockchain DAO (Bitcoin, Ethereum): Miner đảm bảo tính bảo mật cho mạng lưới đổi lại nhận được phần thưởng token.
Protocol DAO (Maker DAO, Uniswap, Curve): Token holders có quyền biểu quyết cho các quyết định trong protocol.

Protocol DAO.jpg — Các protocol DAO phổ biến

Ưu điểm của mô hình này là khả năng mở rộng (scale) rất tốt khi bất kỳ ai cũng có thể sở hữu token, tuy nhiên lại gặp khó khăn trong việc tận dụng nguồn lực và đi đến những thống nhất chung.

Organization (Shared-based DAO)

Organization (Shared-based DAO) đại diện cho một nhóm, tổ chức có chung mục tiêu trong một lĩnh vực nào đó, điển hình như các Ventures DAO tập trung vào việc đầu tư. Các thành viên sẽ dùng shares (cổ phần) để biểu quyết hoạt động của tổ chức.

Ví dụ như The LAO, một VC DAO trong đó những người góp vốn sẽ nhận được tỷ lệ shares tương ứng với vốn góp và sẽ có quyền voting hoặc proposal dự án để các thành viên khác của The LAO biểu quyết, xem xét có nên đầu tư hay không.

Khác với Token-based DAO khi ai cũng có thể tiếp cận đến token và tham gia DAO, Shared-based DAO thường permissioned và yêu cầu người tham gia đáp ứng một điều kiện nào đó. Model này có ưu điểm là dễ quản lý và nguồn lực được tập trung, tuy nhiên lại khó để scale.

Tổng kết

DAO là một sự đổi mới đầy hứa hẹn trong lĩnh vực công nghệ blockchain, mang lại nhiều lợi ích tiềm năng cho các tổ chức và cộng đồng. Là các thực thể phi tập trung và tự trị, các DAO cho phép tính minh bạch, trách nhiệm giải trình và sự tham gia của cộng đồng vào các quá trình ra quyết định cao hơn. Họ cũng có tiềm năng chuyển đổi các ngành công nghiệp khác nhau, từ tài chính và quản trị đến phương tiện truyền thông xã hội và trò chơi.

Mặc dù vẫn còn một số thách thức và hạn chế cần vượt qua, nhưng tương lai của các DAO có vẻ tươi sáng. Khi công nghệ blockchain tiếp tục phát triển và nhiều cá nhân và tổ chức trở nên quen thuộc với DAO, chúng ta có thể mong đợi thấy nhiều thử nghiệm và đổi mới hơn trong lĩnh vực này.

Đại diện cho một mô hình mới để tổ chức và quản lý các thực thể theo cách dân chủ và phi tập trung hơn, DAO có tiềm năng định hình lại các cấu trúc quyền lực và tạo ra các cộng đồng bình đẳng và hòa nhập hơn. Sẽ rất thú vị khi xem công nghệ này sẽ đi đến đâu trong những năm tới và nó sẽ tiếp tục tác động đến thế giới như thế nào.