Việt Nam, một quốc gia có cộng đồng tiền mã hóa sôi động, đang chuẩn bị bước vào một giai đoạn mới với những quy định pháp lý rõ ràng hơn. Nghị quyết số 05/2025/NQ-CP, có hiệu lực từ ngày 09/09/2025, cho phép thí điểm thị trường tài sản mã hóa trong 5 năm, nhưng kèm theo những quy tắc nghiêm ngặt. Điều này đặt ra câu hỏi lớn: liệu các sàn giao dịch phi tập trung (DEX), vốn hoạt động dựa trên nguyên tắc tự do và phi tập trung, sẽ tồn tại và phát triển như thế nào trong bối cảnh mới này?
Thách thức pháp lý đối với các sàn DEX
Một nghị quyết gần đây của chính phủ đã đánh dấu một bước tiến đáng kể trong việc quản lý thị trường tài sản số, nhưng đồng thời cũng đặt ra nhiều thách thức cho các sàn giao dịch phi tập trung (DEX). Cụ thể, quy định mới cho phép tài sản mã hóa chỉ được giao dịch giữa các nhà đầu tư nước ngoài thông qua các tổ chức cung cấp dịch vụ được cấp phép bởi Bộ Tài chính. Điều này đi ngược lại hoàn toàn với nguyên tắc cốt lõi của DEX, nơi không có trung gian và bất kỳ ai cũng có thể giao dịch.
Một trong những thách thức lớn nhất là việc hạn chế giao dịch trong nước. Hiện tại, các sàn DEX không yêu cầu xác minh danh tính (KYC), cho phép người dùng Việt Nam dễ dàng tham gia. Tuy nhiên, theo quy định mới, giao dịch của người dùng trong nước trên các sàn này có thể bị coi là bất hợp pháp, kéo theo rủi ro pháp lý cho cả nhà đầu tư và các dự án. Một số sàn DEX lớn đã bắt đầu đưa ra thông báo về việc tuân thủ quy định tại từng quốc gia và có thể sẽ sớm hạn chế quyền truy cập của người dùng Việt Nam.
Có thể nói rằng nghị quyết này đã tạo ra một cuộc chiến giữa bản chất phi tập trung của DEX và yêu cầu quản lý của chính phủ. Bản chất tự do, không kiểm soát của DEX khiến việc tuân thủ các quy định về KYC, chống rửa tiền (AML) và báo cáo thuế trở nên bất khả thi. Chính phủ Việt Nam, tương tự nhiều quốc gia khác, mong muốn kiểm soát để bảo vệ nhà đầu tư, ngăn chặn tội phạm tài chính và thu thuế. Khoảng cách giữa lý tưởng phi tập trung và yêu cầu pháp lý là một bài toán khó có thể giải quyết trong một sớm một chiều.
KyberSwap, một thế lực sàn DEX của Việt Nam hiện tại cũng đã tạm dừng phục vụ cho người dùng tại Việt Nam.
Xu hướng dịch chuyển dòng tiền về các sàn tập trung hợp pháp
Sự ra đời của Nghị quyết đã tạo nên một thay đổi lớn trong thị trường tiền điện tử, với một trong những hệ quả rõ ràng nhất là sự dịch chuyển dòng tiền và người dùng. Khi các sàn giao dịch tập trung (CEX) được cấp phép và hoạt động hợp pháp, chúng sẽ trở thành điểm đến an toàn và đáng tin cậy hơn cho các nhà đầu tư.
Các sàn CEX hợp pháp mang lại nhiều lợi thế vượt trội. Đầu tiên, chúng tạo sự an tâm về mặt pháp lý, giúp người dùng không còn lo lắng về việc bị truy cứu trách nhiệm khi giao dịch. Hơn nữa, những sàn này thường có giao diện thân thiện, đội ngũ hỗ trợ khách hàng chuyên nghiệp và tính thanh khoản cao hơn. Đối với các nhà đầu tư mới, việc bắt đầu với một sàn CEX được cấp phép sẽ dễ dàng và an toàn hơn rất nhiều so với việc tự mày mò trên một sàn giao dịch phi tập trung (DEX) phức tạp.
Giao diện của sàn ONUS, sàn giao dịch tài sản số được cấp phép chính thức hoạt động và hợp pháp tại Việt Nam theo Nghị quyết số 05/2025/NQ-CP về thí điểm thị trường tài sản mã hóa của chính phủ Việt Nam.
Cũng giống như Việt Nam, Thái Lan là một quốc gia có thị trường tiền mã hóa rất sôi động. Quốc gia này đã chính thức ban hành luật pháp cho ngành công nghiệp này từ năm 2018. Chỉ hai năm sau, số lượng người tham gia vào thị trường tiền mã hóa tại Thái Lan đã tăng hơn mười lần. Đây là một tín hiệu cực kỳ tích cực, đặc biệt khi trước đó, đạo luật này từng vấp phải nhiều ý kiến phản đối và trái chiều. Sự tăng trưởng này cho thấy khung pháp lý rõ ràng đã tạo niềm tin và thúc đẩy sự phát triển mạnh mẽ của thị trường.
Có thể nói sự dịch chuyển này cũng sẽ gây ảnh hưởng đáng kể đến các sàn DEX. Lượng giao dịch trên các nền tảng này có thể sẽ sụt giảm mạnh, đặc biệt là với những dự án nhắm đến cộng đồng Việt Nam. Các nhà đầu tư lớn, quỹ và các tổ chức tài chính sẽ ưu tiên sử dụng những nền tảng được pháp luật bảo vệ. Điều này có thể khiến nhiều dự án DEX nhỏ và mới ra mắt gặp khó khăn trong việc duy trì và phát triển.
Biểu đồ về lượng người tham gia tiền mã hóa của Thái Lan từ năm 2018 đến năm 2028 (đã được ước lượng đến năm 2028) cho thấy số lượng tăng rất mạnh lên đến gấp hơn 10 lần sau khi Thái Lan công bố có luật pháp về tiền mã hóa vào năm 2018. Nguồn dữ liệu: Statista
Tương lai thị trường ngách dành cho các sàn DEX
Mặc dù phải đối mặt với nhiều thách thức, các sàn giao dịch phi tập trung (DEX) sẽ không hoàn toàn biến mất mà có thể tìm thấy một thị trường ngách để tồn tại và phát triển.
Thị trường ngách cho nhà đầu tư chuyên nghiệp
Các sàn DEX có thể sẽ trở thành sân chơi của một nhóm nhỏ các nhà đầu tư chuyên nghiệp và am hiểu công nghệ. Đây là những người ưu tiên quyền kiểm soát tài sản tuyệt đối, không muốn qua trung gian và có khả năng tự bảo vệ tài sản của mình. Đối với họ, sự phi tập trung vẫn là giá trị cốt lõi.
Đổi mới và tài chính phi tập trung (DeFi)
DEX là trái tim của hệ sinh thái DeFi. Mặc dù các giao dịch tài sản mã hóa có thể bị hạn chế, nhưng các ứng dụng DeFi khác như cho vay, staking và các sản phẩm phái sinh vẫn có thể tiếp tục phát triển mạnh mẽ. Các dự án DEX có thể tập trung vào việc phát triển các sản phẩm DeFi tiên tiến, thu hút những người dùng muốn tham gia vào hệ sinh thái tài chính phi tập trung này.
Thay đổi chính sách và tiềm năng phát triển
Trong dài hạn, chính phủ Việt Nam có thể sẽ nhận thấy vai trò quan trọng của công nghệ blockchain và tài sản số trong nền kinh tế. Khi đó, có thể sẽ có những khung pháp lý riêng cho các sàn giao dịch phi tập trung, giúp chúng hoạt động một cách hợp pháp và minh bạch hơn. Tuy nhiên, điều này sẽ cần thời gian và sự điều chỉnh liên tục từ cả hai phía.
Đọc thêm: Làn sóng rời bỏ thị trường trong nước của các công ty tài chính số Việt sau Nghị quyết số 05/2025
Góc nhìn khái quát về tương lai đổi mới tại Việt Nam
Sự ra đời của khung pháp lý mới đã tạo ra một "cơn địa chấn" trong thị trường tiền mã hóa Việt Nam, đặc biệt là với các sàn DEX. Giờ đây, các sàn này phải đối mặt với những thách thức phức tạp, không còn là một sân chơi tự do hoàn toàn. Chính sách mới này thể hiện sự kiểm soát chặt chẽ hơn, buộc các nhà đầu tư và dự án phải thay đổi chiến lược.
Đọc thêm: Vì sao nhà đầu tư tiền số thường “mất trắng” khi nuôi hy vọng giàu nhanh?
Trong bối cảnh đó, một lượng lớn người dùng và khối lượng giao dịch dự kiến sẽ chuyển sang các sàn tập trung (CEX) được cấp phép, nhờ sự an toàn và minh bạch. Tuy nhiên, điều này không phải là dấu chấm hết cho DEX. Thay vào đó, chúng sẽ thu hẹp lại, trở thành một thị trường ngách (niche market) cho những nhà giao dịch chuyên nghiệp, những người tin tưởng vào giá trị cốt lõi của tiền mã hóa: sự phi tập trung và quyền tự chủ tài chính.
Giai đoạn này là một ngã rẽ lịch sử. Đây là cơ hội để các bên liên quan cùng hợp tác, tìm ra điểm cân bằng giữa kiểm soát và đổi mới, thúc đẩy sự phát triển bền vững của nền kinh tế số Việt Nam.
