Áp mức thuế 0,1% đối với giao dịch tài sản số
Bộ Tài chính đang lấy ý kiến về dự thảo Luật Thuế thu nhập cá nhân (thay thế). Trong dự thảo, Bộ này đề xuất thu nhập từ chuyển nhượng tài sản số sẽ phải chịu thuế. Đây được xem là bước đi mới nhằm hoàn thiện khung pháp lý cho loại hình tài sản mới, đồng thời phù hợp với tiến trình thử nghiệm giao dịch tài sản số tại Việt Nam.
Cụ thể, điều kiện áp dụng thuế là việc mua bán tài sản số được thực hiện trên sàn giao dịch có quản lý minh bạch, công khai về giá và có tần suất thường xuyên. Theo đó, các giao dịch tài sản số sẽ phải chịu thuế suất 0,1% trên giá trị chuyển nhượng của từng lần giao dịch, tương tự cơ chế đánh thuế chứng khoán hiện nay. Điều này đồng nghĩa, cá nhân nào khi bán tài sản số trên sàn được cấp phép sẽ phải nộp thuế cho mỗi giao dịch, không phụ thuộc vào việc có lãi hay lỗ.
Theo thống kê của Cổng thanh toán tiền số Tripple-A vừa được công bố, Việt Nam có 20,9 triệu người sở hữu tiền kỹ thuật số, đứng thứ 4 thế giới (sau Ấn Độ, Trung Quốc, Mỹ) về số lượng người sở hữu tiền số nhưng đứng thứ 2 về tỷ lệ người sở hữu tiền số khi chiếm 21,2% dân số, cao hơn Mỹ (ở vị trí thứ ba với 15,6%). Ngoài ra, Việt Nam cũng đứng thứ 4 thế giới về tỷ lệ chấp nhận tiền kỹ thuật số, chỉ đứng sau Ấn Độ, Mỹ, và Pakistan, theo báo cáo của Chainalysis.
Khi các sàn giao dịch trong nước hoạt động dưới sự quản lý của cơ quan nhà nước, nhà đầu tư sẽ có môi trường giao dịch an toàn hơn, đồng thời hạn chế dòng tiền chảy ra nước ngoài thông qua các sàn giao dịch không rõ ràng. Các sàn được cấp phép cần đáp ứng các tiêu chí nghiêm ngặt về bảo mật thông tin, kỹ thuật, nhân sự, minh bạch tài chính và bảo vệ quyền lợi chính đáng của nhà đầu tư.
Đọc thêm: Hành trình phát triển cơ sở hạ tầng blockchain và chính sách quản lý tiền số của Việt Nam
Cơ hội và thách thức trong việc thu thuế tiền mã hoá
Theo Hiệp hội Blockchain Việt Nam (VBA), nếu áp thuế giao dịch 0,1%, tương tự mức phí đang áp dụng với các giao dịch chứng khoán, Việt Nam có thể thu về hơn 800 triệu USD tiền thuế mỗi năm nhờ khối lượng giao dịch tiền số khổng lồ. Điều này cho thấy mức thuế trên mỗi giao dịch có thể là một mô hình khả thi để tận dụng sự phổ biến của tiền số trong khi vẫn giữ mức thuế phù hợp.
Ngoài ra, Việt Nam có thể cân nhắc áp dụng các loại thuế tiêu chuẩn đã triển khai trong các lĩnh vực khác, chẳng hạn như thuế thu nhập cá nhân (PIT) đối với lợi nhuận từ giao dịch tiền số hoặc thuế thu nhập doanh nghiệp (CIT) đối với các công ty hoạt động trong lĩnh vực này. Nếu tiền số được xếp vào danh mục tài sản đầu tư hoặc hàng hóa, lợi nhuận từ việc bán tài sản số có thể bị đánh thuế tương tự các khoản đầu tư khác.
Tuy nhiên, việc triển khai đánh thuế cho các giao dịch tiền mã hoá cũng gặp nhiều thách thức nhất định. Thách thức đầu tiên là tính ẩn danh và giao dịch phi tập trung. Tiền số cho phép giao dịch gần như ẩn danh, gây khó khăn cho việc xác định người nộp thuế. Không giống hệ thống ngân hàng hay tài chính truyền thống, nơi các ngân hàng và công ty môi giới báo cáo lãi suất cũng như giao dịch, tiền số phi tập trung không có trung gian để giám sát.
Thách thức thứ hai là khoảng trống pháp lý. Hiện tại Việt Nam chưa có khung pháp lý rõ ràng để quản lý và đánh thuế tiền số. Dù việc sở hữu và giao dịch tiền số không bị coi là bất hợp pháp, nhưng việc sử dụng chúng như một phương tiện thanh toán chưa được Ngân hàng nhà nước công nhận rộng rãi mà chỉ được thử nghiệm ở quy mô nhỏ. Sự thiếu nhất quán trong định nghĩa và phân loại tài sản kỹ thuật số khiến việc áp dụng các quy định thuế trở nên phức tạp.
Thách thức thứ ba là khả năng thực thi và tuân thủ. Ngay cả khi có luật, việc triển khai thực tế sẽ gặp nhiều khó khăn do tính chất phức tạp của giao dịch tiền số. Việc tính toán thuế yêu cầu theo dõi giá mua, giá bán, cũng như các sự kiện như hoán đổi token, nhận airdrop, hay nhận bồi thường, trả lương…
Thách thức thứ tư là giao dịch xuyên biên giới và trốn thuế. Tiền số là một thị trường toàn cầu, cho phép nhà đầu tư Việt Nam giao dịch trên các sàn quốc tế hoặc các nền tảng DeFi không có trụ sở hay đăng ký kinh doanh tại Việt Nam. Nếu chỉ áp dụng thuế đối với các sàn giao dịch trong nước, người dùng có thể dễ dàng chuyển sang các nền tảng nước ngoài hoặc sử dụng VPN để né tránh nghĩa vụ thuế. Điều này không chỉ làm suy giảm nguồn thu ngân sách mà còn đặt ra thách thức trong công tác quản lý tài chính quốc gia.
Thách thức cuối cùng là hạn chế về công nghệ và nguồn lực. Việc theo dõi các giao dịch tiền số đòi hỏi các công cụ phân tích blockchain tiên tiến, trong khi cơ quan thuế Việt Nam hiện chưa có đủ năng lực công nghệ để thực hiện điều này. Để giám sát giao dịch, cơ quan thuế sẽ cần phần mềm chuyên biệt nhằm nhận diện mô hình trốn thuế và kiểm tra sự tuân thủ của nhà đầu tư.
Việc đề xuất áp thuế với hoạt động chuyển nhượng tài sản số được cho là phù hợp với tiến trình hoàn thiện khung khổ pháp lý để quản lý tài sản số, tiền số. Tài sản số cũng đã được luật hóa trong Luật Công nghiệp công nghệ số, được Quốc hội thông qua tại kỳ họp thứ 9.
Hiện nay, Bộ Tài chính cũng đang hoàn thiện dự thảo Nghị quyết thí điểm giao dịch tài sản số tại Việt Nam. Với việc thí điểm này, các loại tiền số phổ biến như Bitcoin, Ethereum… có thể giao dịch trên các sàn được cấp phép thí điểm tại Việt Nam.
Đọc thêm: Đề xuất giảm thuế, Việt Nam chuẩn bị ra mắt sàn giao dịch tài sản số
