Blockchain: Hạ tầng cốt lõi cho tương lai tài chính truyền thống
Sự phát triển bùng nổ của blockchain không còn là một hiện tượng nhất thời, mà đang dần trở thành một lớp hạ tầng thanh toán và sở hữu tài sản mới. Với đặc tính có thể lập trình, minh bạch và mang tính toàn cầu, công nghệ này đang mở ra những cơ hội kinh doanh, sáng tạo và hạ tầng chưa từng có.
Sự tăng trưởng của số lượng địa chỉ ví crypto hàng tháng, cùng với khối lượng giao dịch stablecoin vượt qua các giao dịch tiền pháp định truyền thống, đã chứng minh sức mạnh và sự chấp nhận ngày càng rộng rãi của thị trường này.
Sự rõ ràng về pháp lý, áp lực cạnh tranh và những lợi ích kinh doanh rõ rệt đã tạo ra một "cảm giác cấp bách" cho các tổ chức tài chính truyền thống (TradFi) phải nhanh chóng nắm bắt công nghệ này như một phần của hạ tầng cốt lõi.
Câu hỏi của các lãnh đạo giờ đây không phải là "có nên" hay "khi nào" mà là "làm thế nào" để blockchain tạo ra giá trị thực sự cho doanh nghiệp của họ. Bài viết này sẽ đi sâu vào cách các ngành Ngân hàng, Quản lý tài sản và Fintech đang triển khai blockchain, từ đó đưa ra một lộ trình hành động cụ thể.
Đọc thêm: Ngân hàng MB sẽ tiến vào cuộc chơi tài sản số trong thời gian tới
Ngân hàng và nền tảng công nghệ mới
Ngành ngân hàng, dù có vẻ hiện đại, vẫn vận hành trên các hệ thống phần mềm cũ kỹ, chủ yếu là COBOL – một ngôn ngữ lập trình từ những năm 1960. Blockchain chính là giải pháp để nâng cấp hệ thống này mà không làm ảnh hưởng đến tính toàn vẹn và tuân thủ quy định. Bằng cách tích hợp blockchain, ngân hàng có thể chuyển mình từ mô hình "cửa hàng sách với một trang web" sang mô hình "Amazon" của tài chính: sở hữu cơ sở dữ liệu hiện đại và tiêu chuẩn tương tác tốt hơn.
Các ngân hàng đang tiếp cận blockchain với hai chiến lược rõ ràng:
Ở cấp độ khách hàng cá nhân, họ tìm cách vượt qua các rào cản pháp lý để cho phép người dùng tiếp cận tài sản số thông qua các công ty môi giới liên kết. Trong khi đó, tiềm năng lớn hơn lại nằm ở mảng khách hàng doanh nghiệp và dịch vụ nội bộ. Tại đây, blockchain đang được áp dụng cho ba trường hợp sử dụng nổi bật, mang lại những cải tiến đột phá về hiệu quả và tốc độ.
Các ứng dụng chính
Các ngân hàng đang ứng dụng blockchain như một giải pháp đột phá để nâng cấp hạ tầng thanh toán cũ kỹ và giải quyết những thách thức cố hữu của ngành. Một trong những ứng dụng nổi bật nhất là Tiền gửi được mã hóa (Tokenized Deposits), nơi tiền gửi thực được chuyển thành tài sản số trên blockchain với tỷ lệ 1:1, giúp rút ngắn thời gian thanh toán xuyên biên giới từ nhiều ngày xuống chỉ còn vài phút.
Điều này không chỉ giảm đáng kể chi phí vận hành mà còn tối ưu hóa vốn và nâng cao hiệu quả quản lý tiền mặt. Bên cạnh đó, ngân hàng cũng đang Cải thiện Hạ tầng Thanh toán bằng cách thử nghiệm sổ cái phân tán để thay thế hệ thống T+2 kém hiệu quả, giúp tăng cường quản lý thanh khoản và tiết kiệm chi phí hoạt động, điển hình là việc hợp tác với các giải pháp Layer 2 như zkSync để thanh toán gần như tức thì.
Công nghệ blockchain còn mở ra khả năng Di chuyển Tài sản Thế chấp (Collateral Mobility) một cách nhanh chóng và hiệu quả, cho phép ngân hàng giảm đệm vốn, tiếp cận các nguồn thanh khoản dồi dào hơn và tăng khả năng cạnh tranh trên thị trường vốn.
Khi triển khai các giải pháp này, các ngân hàng đứng trước một lựa chọn chiến lược quan trọng: sử dụng blockchain riêng tư để đảm bảo kiểm soát và quyền riêng tư, hay chọn blockchain công khai để tận dụng lợi thế về tính trung lập, khả năng kết hợp và tốc độ phát triển sản phẩm.
Các nhà quản lý tài sản và cuộc cách mạng token hóa
Đối với các nhà quản lý tài sản, blockchain là công cụ để mở rộng kênh phân phối, tự động hóa quy trình và tiếp cận thanh khoản on-chain.
Các xu hướng nổi bật
Với sự phát triển mạnh mẽ của token hóa tài sản trong thế giới thực (RWA), các nhà quản lý tài sản đang mở ra những hướng đi mới đầy tiềm năng. Các tài sản truyền thống như trái phiếu kho bạc Mỹ hay quỹ thị trường tiền tệ giờ đây có thể được mã hóa và phát hành trên blockchain, mang lại nhiều lợi ích vượt trội.
Điển hình là các quỹ như BUIDL của BlackRock và BENJI của Franklin Templeton, các token này hoạt động như một loại stablecoin sinh lời, đem đến sự linh hoạt cao hơn nhờ khả năng phân mảnh (chia nhỏ tài sản) và lập trình.
Trong quá trình này, các nhà quản lý tài sản cũng cần phân biệt rõ Wrapped Token và Native Token. Trong khi Wrapped Token (như BUIDL) vẫn lưu giữ hồ sơ sở hữu chính thức trên hệ thống truyền thống và chỉ dùng blockchain như một kênh lưu thông, Native Token (như BENJI) lại sử dụng blockchain làm hệ thống ghi nhận chính thức, cho phép giao dịch ngang hàng (P2P) trực tiếp trên chuỗi.
Bên cạnh đó, việc tích hợp với hệ sinh thái DeFi cũng là một xu hướng nổi bật, khi các quỹ token hóa được đưa vào các nền tảng cho vay phi tập trung như Morpho Blue hay Uniswap. Điều này không chỉ giúp mở rộng thị trường mục tiêu (TAM) và tăng tài sản được quản lý (AUM), mà còn tạo ra những cơ hội sinh lời mới mà thế giới tài chính truyền thống không thể có được.
Cuối cùng, sự xuất hiện của các đại lý chuyển nhượng số (Digital Transfer Agent) như Securitize giúp tự động hóa các quy trình quản lý phức tạp như KYC/AML, từ đó giảm chi phí pháp lý, vận hành và cho phép thanh toán, chuyển nhượng 24/7.
Fintech và làn sóng đổi mới đột phá
Các công ty fintech đang sử dụng blockchain để xây dựng các dịch vụ nhanh hơn, rẻ hơn và có khả năng mở rộng toàn cầu. Thay vì chỉ cải thiện hệ thống hiện có, họ đang tìm cách "nhảy vọt" (leapfrog) nó.
Ba xu hướng chính
Các công ty fintech đang sử dụng blockchain để tạo ra những thay đổi mang tính đột phá, không chỉ đơn thuần là cải thiện hệ thống hiện có. Một trong những ứng dụng nổi bật là tích hợp thanh toán stablecoin, cho phép các giao dịch diễn ra 24/7, loại bỏ các mạng lưới thẻ và bên trung gian truyền thống.
Điều này giúp giảm đáng kể chi phí giao dịch, phí xử lý và phí chuyển đổi ngoại tệ, mang lại lợi ích lớn cho cả giao dịch P2P và B2B. Bên cạnh đó, blockchain cũng là giải pháp hiệu quả cho bài toán chuyển tiền toàn cầu vốn dĩ tồn tại nhiều vấn đề như chi phí cao, chậm trễ và thiếu minh bạch.
Các công ty như Revolut và Nubank đã tận dụng Bitcoin Lightning Network để cung cấp dịch vụ thanh toán xuyên biên giới theo thời gian thực, từng bước biến họ thành những nền tảng chuyển tiền toàn cầu mạnh mẽ hơn.
Cuối cùng, một xu hướng quan trọng khác là việc các fintech "thuần crypto" như Coinbase và Uniswap đang xây dựng blockchain riêng (Layer 1 hoặc Layer 2). Chiến lược này giúp họ kiểm soát hoàn toàn hiệu suất, bảo mật và trải nghiệm người dùng, đồng thời giảm sự phụ thuộc vào bên thứ ba và thu về giá trị ở cấp độ giao thức, từ đó chuyển mình từ một "ứng dụng" đơn thuần thành một "hệ điều hành" tài chính độc lập.
Chìa khóa để phát triển bền vững
Các tổ chức tài chính muốn khai thác tiềm năng của blockchain cần tuân thủ ba nguyên tắc cốt lõi:Để các tổ chức tài chính thành công với blockchain, việc nắm vững ba nguyên tắc cốt lõi là vô cùng quan trọng. Trước hết, cần phân khúc khách hàng rõ ràng, bởi lẽ nhu cầu của khách hàng tổ chức và khách hàng cá nhân hoàn toàn khác nhau, đòi hỏi các giải pháp blockchain phải được tùy chỉnh linh hoạt.
Song song đó, an ninh và tuân thủ pháp lý phải là ưu tiên hàng đầu, không thể thỏa hiệp trong bất kỳ chiến lược nào. Cuối cùng, tận dụng quan hệ đối tác với các chuyên gia trong lĩnh vực này là chìa khóa để giảm thiểu rủi ro, đẩy nhanh tốc độ ra mắt sản phẩm và tiếp cận các giải pháp đổi mới một cách hiệu quả.
Nhìn xa hơn, blockchain không chỉ là công nghệ giúp các tổ chức tài chính tồn tại, mà còn là một hạ tầng thiết yếu để họ tự bảo vệ trong tương lai và mở ra những cánh cửa mới đến các thị trường, khách hàng và nguồn doanh thu đột phá.
Đọc thêm: Ngân hàng Quân đội Việt Nam (MB) hợp tác cùng tập đoàn Hàn Quốc xây dựng sàn giao dịch tài sản số
