5 dấu hiệu “cảnh báo” một dự án tiền điện tử lừa đảo

Trong làn sóng bùng nổ đầu tư tài sản số, nhiều dự án tiền điện tử tại Việt Nam đã lợi dụng sự thiếu minh bạch của thị trường, khoảng trống pháp lý và tâm lý “sợ bỏ lỡ cơ hội” của nhà đầu tư để triển khai các mô hình lừa đảo tinh vi. Dù được khoác lên vỏ bọc công nghệ, blockchain hay Web3, các dự án này vẫn để lộ những dấu hiệu quen thuộc nếu quan sát kỹ. Dưới đây là năm biểu hiện đáng ngờ thường xuất hiện trong nhiều vụ việc đã bị cơ quan chức năng và báo chí cảnh báo.

Sử dụng người nổi tiếng làm “bình phong”

Một trong những cách nhanh nhất để tạo dựng niềm tin với nhà đầu tư là gắn dự án với hình ảnh người nổi tiếng, doanh nhân thành đạt hoặc các “cá mập” quen mặt trên truyền hình. Các đối tượng đứng sau dự án thường khai thác sự ngưỡng mộ và tâm lý tin tưởng vào uy tín cá nhân để khiến nhà đầu tư bỏ qua khâu kiểm chứng thông tin. Họ có thể sử dụng hình ảnh chụp chung tại sự kiện, cắt ghép phát ngôn không liên quan, hoặc thậm chí dựng nên các bài viết giả mạo cho rằng người nổi tiếng đang cố vấn hay bảo trợ cho dự án.

Trường hợp từng gây chú ý là việc hình ảnh của Shark Bình bị nhiều dự án tiền điện tử sử dụng trái phép trong các tài liệu quảng bá. Dự án Antex là một ví dụ khi lan truyền thông tin cho rằng có sự tham gia hoặc “chống lưng” từ Shark Bình nhằm kêu gọi đầu tư.

Dự án Antex của Shark Bình từng vẽ ra tương lai với hệ sinh thái DeFi đi kèm đồng stablecoin VNDT cho nhà đầu tư trong nước, nhưng rồi Antex sập ngay không lâu sau đó và phải đổi tên, sau đó lại tiếp tục sập. Thực tế cho thấy, việc một dự án trưng bày hình ảnh người nổi tiếng không thể thay thế cho các yếu tố cốt lõi như tính minh bạch, mô hình kinh doanh và giá trị công nghệ thật sự.

Đọc thêm: Antex của Shark Bình đã mang 4,5 triệu USD của nhà đầu tư đi đâu?

Hứa hẹn và chia sẻ lợi nhuận từ người dùng mới

Một dấu hiệu phổ biến khác là việc dự án liên tục nhấn mạnh lợi nhuận cao, đều đặn và gần như không có rủi ro, đồng thời khuyến khích người tham gia mời gọi thêm nhà đầu tư mới để hưởng hoa hồng. Bản chất của mô hình này là dòng tiền không đến từ hoạt động kinh doanh hay công nghệ blockchain, mà chủ yếu xoay vòng từ tiền của người tham gia sau trả cho người vào trước.

Trong vụ việc liên quan đến DRK Coin, các đối tượng quảng bá mức sinh lời lên tới vài chục phần trăm mỗi tháng, kèm theo chính sách thưởng hấp dẫn nếu giới thiệu thêm người mới. Nhân vật Kao Vân thường xuyên xuất hiện trong các buổi chia sẻ, đào tạo để khẳng định tính “bền vững” của dự án và khuyến khích nhà đầu tư tái đầu tư lợi nhuận thay vì rút tiền.

Giai đoạn đầu, hệ thống vẫn trả lãi đúng hạn nhằm tạo cảm giác an toàn, nhưng khi tốc độ tham gia mới chậm lại, toàn bộ mô hình nhanh chóng đổ vỡ, để lại thiệt hại lớn cho những người vào sau. Vụ việc của “siêu lừa” Đà Nẵng khép lại với số tiền lừa đảo gây sốc khi có tới 2000 tỷ đồng bị chiếm đoạt.

Đọc thêm: Bi kịch cuộc đời Kao Vân, từ game thủ Dota 2 trở thành “siêu lừa” tiền điện tử

Bán gói đào nội bộ

Thay vì kêu gọi đầu tư trực tiếp, nhiều dự án lựa chọn hình thức bán các “gói đào coin”, “gói khai thác” hay “nhiệm vụ sinh lợi” nhằm tạo cảm giác đây là hoạt động công nghệ hợp pháp và gắn với blockchain. Người tham gia được giới thiệu rằng chỉ cần bỏ tiền mua gói là có thể “đào” ra coin mỗi ngày, với lợi nhuận hiển thị rõ ràng trên ứng dụng.

Trường hợp của Matrix Chain cho thấy rõ cách thức vận hành mô hình này. Người dùng mua các gói đào coin nội bộ và thấy số dư tăng đều trên tài khoản, nhưng đồng coin đó không tồn tại trên blockchain công khai, không thể giao dịch trên các sàn độc lập mà chỉ có thể lưu thành nội bộ trong hệ thống. 

Việc rút tiền thường đi kèm yêu cầu nâng cấp gói hoặc nạp thêm tiền để “mở khóa chức năng”. Thực chất, toàn bộ số liệu hiển thị chỉ là con số ảo do dự án kiểm soát, không phản ánh bất kỳ giá trị kinh tế nào ngoài hệ thống nội bộ.

Tổ chức hội thảo triền miên

Một điểm chung dễ nhận thấy ở nhiều dự án lừa đảo là tần suất tổ chức hội thảo, đào tạo và sự kiện vinh danh dày đặc, trong khi sản phẩm hoặc công nghệ thực tế gần như không được chứng minh. Các buổi hội thảo thường được tổ chức tại khách sạn, hội trường với sân khấu, âm thanh và hình ảnh chuyên nghiệp nhằm tạo cảm giác dự án đang phát triển mạnh mẽ.

Dự án Kayple từng tổ chức hàng loạt sự kiện tại nhiều địa phương, nơi các “leader” liên tục chia sẻ câu chuyện thành công, thu nhập cao và kêu gọi người tham dự nắm bắt cơ hội sớm. 

Nội dung trình bày thường tập trung vào cảm xúc và viễn cảnh làm giàu, thay vì giải thích rõ ràng về công nghệ, nguồn doanh thu hay rủi ro. Với nhiều nhà đầu tư, chính không khí sôi động của các buổi hội thảo đã trở thành yếu tố thúc đẩy quyết định xuống tiền, thay vì các phân tích tài chính cần thiết.

Bán NFT không có giá trị tràn lan

Hình thức bán NFT là một trong những cách thức gọi vốn trá hình trong thị trường tiền điện tử. Một vụ việc được phanh phui vào đầu tháng 10 năm nay là Wingstep và Naga Kingdom. Đây là 2 dự án sử dụng mô hình Play To Earn, để chiếm đoạt 200 tỷ đồng của nhà đầu tư. Với kịch bản tạo dự án moiza.io, các đối tượng đã mở bán các NFT giày chạy để người chơi có thể tham gia dự án để đổi lấy token, sau đó quy đổi về BUSD.

Tuy nhiên sau đó, token trong dự án lao dốc không phanh và bị đội ngũ phát triển rút thanh khoản khiến cho toàn bộ nhà đầu tư đang ôm các NFT đã mua thua lỗ. Đây là một trong những "chiêu bài" mà các dự án sử dụng để có thể thu hút dòng vốn của các nhà đầu tư để có thể dễ dàng chiếm đoạt.